Bazylianie

002Pastor Herman Adalbert Braun - urodził się 9 lutego 1854 roku w Kiemławki Małe, przysiółek w gminie Barciany, zmarły 22.04.1931 r. w Węgorzewie. Grób nie zachował się do naszych czasów. Jedynie krzyż z grobu przechodził z rąk do rąk i teraz na stałe został umieszczony w przedsionku naszej cerkwi. Jest to wybitna postać, która zasługuje na chwilę uwagi. Ukończywszy studia teologiczne na uniwersytecie w Królewcu i Gryfinie był nauczycielem w Gimnazjum w Grudziącu i w tymże roku rektorem szkoły miejskiej w Darkiejmach. Został wyświęcony w 1872 r. Stanowisko kaznodziei w Giżycku objął 23 czerwca 1872 roku. W 1881 roku był proboszczem w Węgorzewie do 1924 roku.

Wychował czworo dzieci:

1) Margaret, zamężna z Paulem Erichem Gettwart, proboszczem w Pozezdrzu

2) Erich Walter, pastor w Węgorzewie

3) Kurt, dr prawa, adwokat, kapitan rezerwy, zmarły w wieku 37 lat

4) Otto, dr prawa, burmistrz w Białej (pow. Piski)

Pastor Herman Adalbert Braun był poważaną osobą w kręgach inteligencji w Giżycku. Największe znaczenie w skali całej prowincji, a nawet Prus, miały zakłady w Węgorzewie i Karolewie. Pierwszy z nich to „ Dom ułomnych dziatek, czyli ojczyzna kalek w Węgoborku. ” W 1897 r. po objęciu kierownictwa placówki przez węgorzewskiego superintendenta Hermana Brauna, przekształcono ją w poważną instytucję – Zakłady Dobroczynne „ Betesda”. W przededniu Pierwszej wojny światowej cały czas rozbudowywany zakład mógł przyjąć ponad 700 kalekich dzieci, wśród nich także psychicznie chore. Opiekowało się nimi ponad 40 sióstr i pomocnic. W 1912 roku w zakładzie utworzono stanowisko duchownego, a później utworzono parafię.

Pastora Hermana Adalberta Brauna nazywano „ ojcem kalek”, który faktycznie stał się twórcą Betesdy. Początkowo w Węgorzewie powstały domy opieki nad dziećmi dotkniętymi kalectwem i domy dla sierot z czasem rozbudowane. Powstało całe centrum pomocy medycznej i charytatywnej. Po 1900 roku w północnowschodniej części miasta funkcjonowało już całe imperium oddziałów i części zakładów dobroczynnych. Były wśród nich: szpital i klinika ortopedyczna z całym zapleczem, specjalistyczny zakład inwalidztwa dzieci ze szkołą i przedszkolem, specjalistyczny zakład leczniczy chorób płucnych dla dzieci, prewentorium i sanatorium dla rekonwalescentów z miejscami odpoczynku i pracy oraz szereg instytucji przystosowanych do pracy i zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Przed samą wojną Betesda liczyła 62 budynki i zajmowała obszar 110 hektarów rozlokowany po obu stronach ulicy wylotowej w kierunku Gołdapi. We wszystkich instytucjach i zakładach zamieszkiwało ok. 1000 osób. Do węgorzewskiej Betesdy należały dwa cmentarze (stary i nowy), słynna w całych Prusach Wschodnich drukarnia, boisko sportowe, kościół Świętego Krzyża oraz majątek rolny (folwark) o powierzchni 62 hektarów, z czasem rozszerzony do 96 hektarów.

Idea i nazwa Zakładu Dobroczynnego w Węgorzewie nawiązywała do sadzawek znajdujących się w pobliżu Owczej Bramy w Jerozolimie, otoczonej pięcioma krużgankami w których chorzy czekali na „ poruszenie się wody ” spowodowane przez anioła, wierząc, że kto do tej wody wejdzie, zostanie uzdrowiony. Nawiązanie do przekazu ewangelicznego wskazywało na jasną intencję twórców węgorzewskiej Betesdy – organizowanie instytucjonalnej wszechstronnej pomocy najsłabszym i najbiedniejszym, wykorzystując do tego najbardziej nowoczesne pomysły społeczne, medyczne i edukacyjne. Betesda w Węgorzewie była zarazem placówką leczniczą (szpitalem, kliniką chirurgiczno-ortopedyczną), sanatorium, hospicjum, zakładem pomocy społecznej jak i miejscem pracy chronionej, ośrodkiem pomocy dla osób niepełnosprawnych, domem starców i domem dziecka dla sierot, szkołą i zakładem edukacyjnym. Ta wszechstronność pomocy osobom najbardziej poszkodowanym przez życie i los, dzieciom kalekim, inwalidom, biednym, zadziwia nas do dziś. Znajdowali tu pomoc medyczną i opiekę oraz pracę i zajęcie wszyscy potrzebujący. Słynna w całych Prusach Wschodnich była drukarnia i specjalistyczna introligatornia, działające na najwyższym profesjonalnym poziomie. W ramach Betesdy funkcjonowały warsztaty uczące rzemiosł w dziedzinie piekarstwa, snycerstwa, wikliniarstwa, siodlarstwa, ślusarstwa, kowalstwa, krawiectwa, szewstwa ze specjalnością obuwia ortopedycznego, stolarstwa, młynarstwa itp.

Formalnie Zakłady Dobroczynne Betesda, w istocie zarządzane były przez Kościół Ewangelicki. Podopiecznymi, pensjonariuszami, pracownikami byli mieszkańcy Prus Wschodnich, Niemcy, Mazurzy, Polacy, pruscy Litwini. Podania o przyjęcie do Betesdy napływały ze wszystkich prowincji Niemiec, a także z Rosji, Austrii, Polski i Afryki Południowej. Przyjmowano potrzebujących pomocy bez względu na pochodzenie i wyznawaną religię.

Koniec II wojny światowej przyniósł zagładę Zakładów Dobroczynnych dr Brauna. Jesienią 1944 roku mieszkańcy węgorzewskiej Betesdy zostali ewakuowani do Olsztyna, Tapiawy i Królewca. Duża część zabudowań uległa zniszczeniu podczas ofensywy radzieckiej w 1945 roku. Zachowane do dziś częściowo budynki przy ul. 11-go Listopada, to niewielka część dawnej Betesdy. Od 1947 roku mieści się tu Państwowy Zakład Opieki, ostatnio funkcjonujący pod nazwą Domu Pomocy Społecznej dla Osób Niepełnosprawnych Umysłowo. Zajmuje on dawne zabudowania Betesdy po prawej stronie ulicy 11-go Listopada (dawna Gummbiner Strasse) (od miejscowości Gąbin - Gumbinnen)

Na szczególną uwagę zasługuje dawny kościół parafialny Zakładów Dobroczynnych Betesda pod wezwaniem Świętego Krzyża, obecnie cerkiew greckokatolicka w której obecnie znajdujemy się. W przedsionku naszej cerkwi znajduje się tablica w języku niemieckim, a od 2005 roku, również druga tablica w języku ukraińskim, z informacją, że kamień węgielny położony został 2 października 1930 roku i dokładnie trzy lata później został poświęcony. Nasza cerkiew została zbudowana według projektu Justa – architekta ze Słupska. Elewacje nawy i dominującej wieży wykonano z cegły klinkierowej. W przedsionku na wspomnianej tablicy erekcyjnej znajdują się słowa z Księgi Syracha, będące mottem dzieła dr Brauna i całej Betesdy: „ Modlitwa biednego przez chmury przenika ” dzieła niezwykłego, rozsławiającego Węgorzewo (Angeburg) na całą Europę.